منظور از دعاوی خانواده به طور کلی آن دسته از دعاوی است که مربوط به کانون خانواده می شود.هرگونه دعوایی که در دادگاه مطرح می شود و مربوط به افراد،به عنوان عضوی از کانون خانواده میشود را می‌توان نوعی از دعاوی خانوادگی محسوب کرد. درکشور ما مانند بسیاری از کشورها به دعاوی و اختلافات خانوادگی بطور تخصصی در دادگاهی تحت عنوان دادگاه خانواده رسیدگی میشود.
دادخواست های طلاق از سه طریق به دادگاه ارائه میشود :از طرف مرد،از طرف زن و به صورت توافقی که هر کدام از نظر حقوقی نکات خاص خود را دارند.
به صورت معمول دادخواست طلاق از طریق شوهر ارائه میشود اما قانونگذار شرایطی را نیز برای زوجه در نظر گرفته است تا بتواند در صورت وجود مشکلات جدی حقی از زن را ضایع نکند.زن، نمی‌تواند مرد را بدون خواست او وادار به طلاق و جدایی کند و در صورت تمایل زن به طلاق، دادگاه درخواست او را بررسی و در صورت تایید ،دادگاه مرد را مجبور به طلاق می نماید.
در موارد زیر زن می‌تواند درخواست طلاق خود را به دادگاه ارائه بدهد:
-عدم پرداخت نفقه از سوی همسر(خودداری یا ناتوانی)
بر طبق ماده 1129 قانون مدنی اگر شوهر از پرداخت نفقه امتناع کند و یا توانایی پرداخت آن را نداشته باشد زن می‌تواند با مراجعه به دادگاه همسر خود را ملزم به پرداخت نفقه کند در صورت خودداری مرد،می‌تواند درخواست طلاق بدهد.
-وکالت زن در طلاق
وکالت زن در طلاق،سندی است که به موجب شروط ضمن عقد به زن داده میشود، بیشترین استفاده را برای درخواست طلاق از طرف زن دارد.و زن با استناد به این وکالت می‌تواند از مراجع قضایی خواستار حکم طلاق شود.
-عسر و حرج زن
در صورتی که ادامه زندگی برای زن موجب تنگنا و سختی باشد، او می‌تواند به مراجع قضایی مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنان چه با مدارک و استناد بتواند عسر و حرج مذکور را اثبات نماید، دادگاه می‌تواند مرد را اجبار به طلاق نماید و اگر مرد بدون دلیل حکم مراجع را نپذیرد،دادگاه می‌تواند حکم طلاق را صادر کند.
غیبت شوهر
بر طبق ماده 1029 قانون مدنی هرگاه شخصی چهار سال تمام غایب مفقودالاثر باشد زن او می تواند تقاضای طلاق کند در این صورت محکمه 3بار به فاصله یک ماه در روزنامه ها و جرائد دیگر اطلاع رسانی برای پیدا کردن فرد میکند.زمانی که یک سال از تاریخ اولین اطلاع رسانی بگذرد حاکم می‌تواند حکم طلاق زن را صادر کند.
با وجود تمامی این دلایل،در طی کردن این مراحل قانونی و اثبات این مشکلات نیازمند یاری وکیل خانواده خواهید بود.برای مثال اثبات مصادیق عصر و حرج نیازمند آگاهی و تجربه وکیل خانواده می‌باشد.