منظور از دعاوی خانواده به طور کلی آن دسته از دعاوی است که مربوط به کانون خانواده می شود.هرگونه دعوایی که در دادگاه مطرح می شود و مربوط به افراد،به عنوان عضوی از کانون خانواده میشود را می‌توان نوعی از دعاوی خانوادگی محسوب کرد. درکشور ما مانند بسیاری از کشورها به دعاوی و اختلافات خانوادگی بطور تخصصی در دادگاهی تحت عنوان دادگاه خانواده رسیدگی میشود.
حضانت فرزند
بر اساس قوانین اسلامی و شرعی،پس از طلاق و جدا شدن والدین تا زمانی که فرزند مشترک به سن هفت سالگی برسد،حضانت او بر عهده مادر خواهد بود و پس از آن بر عهده پدر قرار خواهد گرفت.البته لازم به ذکر است که پس از 7 سالگی نیز بر حکم و صلاح دید دادگاه و اگر مادر بتواند اثبات کند پدر شرایط نگهداری از فرزند را ندارد نیز تا زمانی که فرزند به بلوغ برسد حضانت بر عهده مادر خواهد بود.
در این میان تفاوت فرزند پسر و دختر در زمان به بلوغ رسیدن آن ها می‌باشد.برای مثال سن بلوغ دختران 9 سالگی و سن بلوغ در پسر ها 15 سالگی می‌باشد و تا قبل از این سن، دادگاه برای آن ها و حضانتشان تصمیم می‌گیرد.و پس از به بلوغ رسیدن دادگاه با نظر خواهی و بررسی شرایط حکم حضانت را صادر می‌کند.البته لازم به ذکر است که هزینه ها و مسئولیت‌های فرزند بر عهده پدر خواهد بود.
نفقه فرزند از مسئولیت‌های مالی است که قانون برعهده پدر گذاشته است به همین دلیل براساس ماده ۱۹۹۹ قانون مدنی پرداخت و تامین نفقه اولاد به عهده پدر است و در صورتی که پدر فوت کرده باشد یا قادر به پرداخت نفقه فرزندان نباشد، پرداخت نفقه به عهده پدربزرگ خواهد بود و در صورتی که جد پدری هم زنده نباشد یا نتواند نفقه بپردازد، تامین هزینه‌ها به عهده مادر خواهد بود و در صورتی که مادر هم نباشد یا خودش مشکلات معیشتی داشته باشد، به عهده اجداد پدری و اجداد مادری یعنی مادربزرگ پدری یا مادربزرگ مادری خواهد بود.